ترجمه همزمان: این بحث قدیمی همیشه بوده و هست، که آیا ماشینها جایگزین انسان خواهند شد یا نه؟ اکنون با عرضه پیکسل‌باد گوگل؛ هدفونی که قرار است مترجم همزمان شما باشد، این سوال تکرار شده است. آیا مسیری که گوگل در حال پیمودن آن است برای مشاغلی همچون مترجمی فرصت خواهد بود یا تهدید؟
در هفته جاری گوگل از ایرفون جدیدش با نام پیکسل‌باد رونمایی کرد، یکی از ویژگی‌های جنجالی این هدفون قابلیت ترجمه همزمان ۴۰ زبان دنیاست. اگرچه این ویژگی نظر بسیاری از کاربران را به خود جلب کرده ولی این موضوع عاملی برای نگرانی مترجمان حرفه‌ای از این جهت که کسب‌وکار آنها با مشکل روبرو میشود نیست. از سویی دیگر، بعضی از مترجمان نیز، عرضه این محصول را به معنای نابودی حرفه خود میدانند.
در کتاب «راهنمای مسافرت به کهکشان» داگلاس آدامز، ماهی زرد رنگ کوچکی با نام بابل وقتی در گوش شما قرار میگرفت قادر به ترجمه خودکار به هر زبانی بود. در دنیای واقعی این کار وظیفه‌ای است که بر دوش مترجمان انسانی نهاده شده، شغل این افراد گستره وسیعی از فعالیتها از ترجمه اسناد شرکت گرفته تا انتقال مفاهیم ژئوپولیتیکی و کمک به توریستها را شامل میشود.
اما چهارشنبه، گوگل با معرفی Pixel Buds ظاهرا ایده آدامز را تحقق بخشیده است. این هدفون وایرلس، به صورت سرخود مترجم گوگل ترنسلیت را به همراه دارد و به محض شروع صحبت، همزمان به یکی از ۴۰ زبان مقصد ترجمه میکند. با این حساب آیا هوش مصنوعی میتواند تهدیدی برای مترجمین باشد؟
در این رابطه دیدگاه افرادی از مشاغل مختلف پرسیده شد که بر اساس برآیند آن، اکثریت غریب به اتفاق آنها بر کاربردهای خوب این تکنولوژی، اتفاق نظر داشتند. ذیلا دو نگرش مختلف را قرار داده‌ایم تا با نظریات آنها یبشتر آشنا شوید.
نرم‌افزارهای مترجم معنی کلمات را نمی‌فهمند، تنها لغات را ترجمه میکنند.
این جمله را در نظر بگیرید:
«The hand made fun of the worm for not knowing what mud was, let alone a moon pool. The toolpusher and the roughneck joined the fun, asking the worm if he knew the difference between kick and kill.»
وقتی این جمله را با گوگل ترنسلیت ترجمه میکنیم با چنین عبارتی مواجه میشویم:
«دست باعث خنده از کرم شده بود برای دانستن اینکه چه گل بود، به جز یک استخر ماه. Toolpusher و roughneck به سرگرم کننده پیوستند و از کرم در مورد اینکه آیا تفاوت بین ضربه زدن و کشتن را می دانستند، پرسیدن.»
به نظر یک جمله گیبریش و درهم و برهم است! بله علت آن دقیقا به دلیل عدم درک مفاهیم کلمات برمیگردد. اگر با اصطلاحات صنعت نفت و گاز آشنا باشید این متن را کاملا درک خواهید کرد، به عنوان مثال در این جمله از اصطلاحات گل حفاری، دریچه ماه‌نما و واژه kick استفاده شده است. مثلا kick زمانی استفاده میشود که گل حفاری قادر به کنترل فشار نباشد و نفت و گاز شروع به بالا آمدن در هنگام عملیات بکند!
فرق مترجم/هوش انسانی با مترجمهای ماشینی دقیقا اینجا مشخص میشود، یک مترجم حرفه‌ای در شاخه تخصصی اطلاعات لازم را دارد و واژگان را با حفظ معنی آنها ترجمه میکند در صورتی که ماشین یک خروجی بی‌ربط به شما تحویل میدهد.
João Correia یک مترجم پرتغالی در این باره اظهار داشت: «هر متخصص عاقلی به شما خواهد گفت که صرفنظر از پیشرفت تکنولوژی تقریبا هیچ راه منطقی برای جایگزین کردن مترجم ماشینی به جای انسان وجود ندارد، این موضوع دلایل مختلفی دارد که مهمترین آن عدم درک مفاهیم و احساسات انسانی است. مطمئنا ماشین در ترجمه عبارات ساده‌ای مثل “سلام، چطوری؟”، “صبح بخیر” یا حتی “من قصد دارم برم بیرون برای خرید” مشکلی ندارند، اما برای من جالب است، همین ماشین برای یک مذاکره نفتی با ژاپن چگونه به کار گرفته میشود!»
مترجم دیگری با نام Vane Oriz در این باره بیان داشت: «خوب، من فکر میکنم این قابلیت خوب و به دردبخوری برای توریستها و جهانگردها است، ولی وقتی صحبت از موضوعات فنی وسط کشیده میشود (البته خیلی بزرگش نکنید منظورم مسائل فنی هوافضا و یا چیزهایی از این دست نیست، شما یک دستور ساده آشپزی را در نظر بگیرید)، و یا حتی در بازیهای رایانه‌ای، هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی هنوز راه زیادی برای پخته شدن و استفاده جدی در دنیای واقعی دارد. در هر حال من فکر نمیکنم ماشینها قادر به درک و آنالیز جنبه‌های غیرکلامی ارتباطات به منظور شناسایی معنای واقعی کلمات باشند.»
بعضی از افراد نیز مترجمهای ماشینی را در نهایت پیروز میدان میدانند.
تهدید پنداشتن تکنولوژی و هوش مصنوعی ترس فراگیری است که مشاغل مختلفی از رانندگان تریلی تا مشاغل رسمی و حقوقی را در بر گرفته است. PwC یک شرکت مشاوره و خدمات مالیاتی برآورد میکند تا سال ۲۰۳۰ بیش از ۳۸ درصد مشاغل ایالات متحده در معرض ماشینی شدن خواهند بود. این در حالی است که افراد زیادی در صنعت ترجمه، نسبت به ریسک بالقوه این موضوع و تاثیر آن بر معیشت خود بی‌تفاوت هستند.
لودمیلا بیکر، مترجم دادگاه در این باره میگوید: « من از چنین تکنولوژی‌های جالبی استقبال میکنم حتی اگر به قیمت از دست دادن حرفه‌ام تمام شود. چه اشکالی دارد من هم به دنبال کار دیگری خواهم رفت دقیقا مثل میلیونها انسانی که در طول تاریخ چنین کاری انجام داده‌اند.»؛ وی معتقد است: «تکنولوژی ترجمه ماشینی اگرچه در حوزه‌های تخصصی مانند گزارش دادرسی راه طولانی در پیش دارد ولی در نهایت پیروز خواهد شد.»
بیکر ادامه داد: «من فکر میکنم این فناوری قبل از اینکه دادگاه‌ها مایل به استفاده از آن باشند در دسترس خواهد بود چرا که پرونده‌های قانونی و قانون اساسی بایستی مصون از اشتباهات باقی بمانند و برای تحقق این مهم باید قانونهای جدیدی پیش از به کار گرفته شدن ماشینها وضع شود.
«با در نظر داشتن پیچیدگی‌های زبان انسانی و وجود پیچ‌وخم‌هایی مثل عبارات و اصطلاحات کوچه و بازاری، ضرب‌المثل‌ها و صحبتهای رمزی و … من هنوز اعتقاد دارم ماشینها روزی جایگزین ما خواهند شد و چه بسا با عملکردی بهتر» وی در مورد اینکه چقدر طول میکشد تا به آن زمان برسیم اظهار داشت: «برای پیشرفت فناوری و تکنولوژی نمیتوان یک مسیر خطی و ثابت در نظر گرفت، تکنولوژی معمولا به صورت نمایی جلو میرود و در مقاطعی جهش نیز خواهد داشت.»
در این میان افرادی هم بودند که دیدگاه خوشبینانه‌تری داشتند، به عنوان مثال بنیانگذار bill Wood در رابطه با این موضوع گفت: «ماشینها هیچ وقت جایگزین مترجمین انسانی نمی‌شوند، تنها مترجمین وابسته به تکنولوژی با تکنولوژی جایگزین خواهند شد!»
